Brunello di Montalcino – cenione włoskie wino z historią

Brunello di Montalcino to utytułowane czerwone włoskie wino produkowane w winnicach otaczających miasto Montalcino, w prowincji Siena, położonej około 80 km na południe od Florencji w toskańskim regionie winiarskim. Cechą charakterystyczną tego trunku jest nieprzeciętna długowieczność. Wino osiąga dojrzałość dopiero po 5-10 latach i można je przechowywać przez lat kilkadziesiąt. W 1980 roku Brunello di Montalcino znalazło się wśród czterech win, którym przyznano pierwsze oznaczenie Denominazione di Origine Controllata e Garantita (DOCG). Dziś jest to jedno z najbardziej znanych i najdroższych win włoskich na świecie. Co jeszcze warto o nim wiedzieć?

Brunello di Montalcino – historia

Brunnello w nazwie fina to zdrobnienie od Bruno (“brązowy”) i oznacza dosłownie “brązowiutki”. Określenie to odnosiło się do lokalnie uprawianych winorośli, które długo uważano za wyjątkowe dla okolic Montalcino. Okazało się jednak, co w 1879 roku ustaliła Komisja Ampelograficzna Prowincji Sieny, że w rzeczywistości brunello jest tą samą odmianą winogron, co sangiovese. Brunello zaczęto więc wykorzystywać do oznaczania win, które zostały wyprodukowane wyłącznie z winogron sangiovese.

Zapiski dotyczące Brunello jako czerwonego wina pojawiły się już na początku XIV wieku. Bardziej rozbudowane informacje na jego temat pochodzą jednak z wieku XIX. W 1831 Cosimo Ridolfi (późniejszy premier Toskanii) chwalił zalety czerwonych win z Montalcino ponad wszystkie inne w Toskanii. W połowie XIX wieku miejscowy rolnik Clemente Santi odizolował niektóre plantacje winorośli sangiovese, by wyprodukować wino wyłącznie z tej odmiany, które mogłoby być przechowywane i starzone przez znaczny czas. W 1888 roku jego wnuk Ferruccio Biondi-Santiwy produkował pierwszą partię Brunello di Montalcino kojarzoną z dzisiejszymi standardami. Była ona starzona przez ponad 10 lat w drewnianych beczkach.

Z czasem toskańskie wino zyskało opinię jednego z najrzadszych win włoskich. Jedynym producentem komercyjnym odnotowanym w dokumentach rządowych do II wojny światowej była firma Biondi-Santi, która do tamtego momentu zadeklarowała jedynie cztery roczniki – 1888, 1891, 1925 i 1945. Wysoka cena i prestiż tych win wkrótce zachęciły innych producentów do naśladowania sukcesu Biondi-Santi. W latach 60. było już 11 producentów wytwarzających Brunello, a w 1968 roku region uzyskał status Denominazione di Origine Controllata (DOC). W 1980 roku region Montalcino był pierwszym włoskim regionem winiarskim, który otrzymał oznaczenie Denominazione di Origine Controllata e Garantita (DOCG). Na przełomie XXI wieku istniało już blisko 200 producentów Brunello di Montalcino, głównie niewielkich, ale razem wytwarzających blisko 330 000 skrzynek tego trunku rocznie.

Historyczna konfiskacja Brunello di Montalcino

W 2008 roku doszło do skandalu z udziałem producentów tego wybornego trunku. Czterej producenci wina zostali oskarżeni o oszustwo – włączenie do produkcji wina zagranicznych odmian jak Cabernet Sauvignon i Merlot, choć warunki ustalone prawnie jasno mówią, że może ono zawierać tylko winogrona sangiovese. Testy laboratoryjne potwierdziły później, iż w analizowanych partiach nie dopuszczono się oszustwa (niejednoznaczne wyniki uzyskano tylko w przypadku niewielkiej części), niemniej nie tylko Toskania przeszła wtedy trudne chwile.

Brunello di Montalcino – cechy produkcji

Wino Brunello di Montalcino jest produkowane wyłącznie ze szczepu sangiovese. W czasie wytwarzania przechodzi wydłużony okres maceracji, by ze skórek owoców wydobyła się pełnia smaku oraz koloru. Po fermentacji wino dojrzewa w dębowych beczkach. Najczęściej wybieranym rodzajem beczek do produkcji tego trunku są beczki z dębu słowiańskiego, ale niektórzy winiarze decydują się też na beczki francuskie. Czasami typ beczek jest zmieniany w trakcie, by dodatkowo wzbogacić aromaty wina.

Większość producentów rozdziela swoją produkcję pomiędzy normale i riserva bottling. Butelki normale wypuszczane są na rynek 50 miesięcy po zbiorach, a riserva rok później. Obecne wymogi dotyczące starzenia zostały ustanowione w 1998 roku i nakazują, aby Brunello dojrzewało w dębie przez 2 lata i co najmniej 4 miesiące w butelce przed wypuszczeniem na rynek. Jak pokazuje przykład śledztwa z 2008 roku, zasady te są traktowane bardzo poważnie. Winiarze, którzy dopuszczą się ich złamania, mogą zostać skazani za oszustwo handlowe i pozbawieni wolności nawet na 6 lat.

Jak smakuje Brunello di Montalcino?

To wytrawne czerwone wino ma mięsistą strukturę. Charakteryzuje je wysoka kwasowość i wyraziste taniny. W aromacie Brunello di Montalcino daje się wyczuć aromaty jeżyn, wiśni, malin, czekolady, skóry i fiołków. Wielu ekspertów zauważa, że wino to potrzebuje sporo czasu, by zharmonizować swoje smaki. Chociaż sprzedawane jest już jako trunek kilkuletni, to zdecydowanie korzysta na dłuższym leżakowaniu. Eksperci zalecają, by poczekać z jego otwarciem minimum 10 lat, chociaż najlepsze wyniki uzyskuje się podczas nawet dłuższego przechowywania.

Z czym łączyć Brunello di Montalcino?

Z uwagi na wysoką kwasowość to toskańskie wino jest dobrym wyborem do posiłków z grillowanym mięsem. Fantastycznie pasuje również do dziczyzny. Jako że matecznikiem wina są Włochy, a konkretnie region Toskania, warto spróbować go z daniami lokalnej kuchni – stekiem bistecca alla fiorentina, czy serem pecorino – produktami nie mniej zresztą ze względu na swój wyjątkowy smak i jakość popularnymi.